De fusie van drie scholen was voor IKC de Lei in Leimuiden het startmoment van unitonderwijs. Ongunstige leerlingenaantallen en gebouwen die toe waren aan vervanging – voor het protestant-christelijk, rooms-katholiek en openbaar onderwijs was samenvoegen een logische keuze. “We hebben de handen ineengeslagen”, vertelt leerkracht Marianne Tukker. “Er staat nu een prachtige school, waar we in december 2020 samen gestart zijn. Het gebouw is nieuw en ook onze manier van werken. Mooi om dit nog mee te maken!”
Vlak voor pensioen een uitdaging
Marianne is ook rekenspecialist, middenbouw- en ICT-coördinator en I-coach. Deze veelzijdigheid past bij haar wens om volop te genieten van haar laatste drie jaar voor de klas. Daarom is ze zonder twijfel en met plezier deze uitdaging aangegaan, zo vlak voor haar pensioen. Voor IKC de Lei was klassikaal onderwijs niet meer passend. Hoewel de zorgstructuur dik in orde was, was er enkel de plusklas voor (bijna) hoogbegaafde leerlingen. Deze bovenlaag gaat heel lekker in de klas en verdwijnt langzamerhand toch in de middelmaat. “Unitonderwijs is niet alleen voor deze groep kinderen een eigentijdse oplossing. Het biedt maatwerk voor heel veel kinderen”, aldus Marianne. “Het sluit prima aan bij de 21e-eeuwse vaardigheden, ook door het samenwerken en de creatieve communicatie. We zijn blij met de extra begeleiding van Hanneke en Saskia. Zij laten een stip aan de horizon zien; samen met ons bedenken ze hardop wat er mogelijk is.”
Alleen in kansen denken
Er zitten zo’n 350 kinderen op IKC De Lei. Het mixen van de schoolculturen is fijn verlopen. Marianne vindt dat best bijzonder en vertelt dat de teams alleen in kansen denken: “Vanaf het begin was de sfeer meteen goed; het heeft me al veel gebracht. Voor mij is het heerlijk om nu dingen te kunnen delen qua taakbelasting. Je start alleen of als duo de stamgroep op. Daarna met z’n allen aan het werk in de unit, inclusief gezamenlijke voorbereiding en nabespreking.” Voor de verhuizing was er onderwijs op twee locaties en bij locatie drie werd gebouwd. Een lastig jaar, omdat unitonderwijs toen nog niet lukte. “Des te fijner dat we nu de ruimte hebben”, vertelt Marianne. “We hebben drie units: groepen 1-2-3, groepen 4-5-6 en groepen 7-8. Eerder hadden we veel combinatiegroepen; dat waren vaak grote groepen. Nu zijn het groepen van 25-27 leerlingen.”
Stil werken is wel wennen
Iedere unit staat op zichzelf en heeft een leerplein met daaromheen open groepsruimtes, afgescheiden door kasten tot het plafond. Het geluid was wel iets om flink aan te wennen. Marianne: “Er is veel tijd en geld gestoken in akoestiek en geluidwerend materiaal, dus galmen doet het niet. Evengoed moet iedereen leren om het eigen geluid te reduceren. Wij vragen kinderen om stil te werken en luisteren. Leerlingen die totale stilte wensen, kunnen in het stiltelokaal werken. Weet je, ik heb nooit de illusie gehad dat het voor alle kinderen goed is. Wij willen graag iedereen bedienen, alleen lukt dat soms net niet helemaal.” De school wordt qua ruimte optimaal benut. De grote trap is tevens werkruimte en tribune van de voorstellingsplek. Beneden is ook een atelier, waar instructielessen, handenarbeid en beeldende vorming gegeven worden. Naast de trap staan tafels voor de BSO, die overdag door school te gebruiken zijn.
En waar zullen we gaan zitten?
Toen vorig jaar december de school in gebruik genomen werd, volgde er na vijf dagen een lockdown. Na al deze perikelen kwamen collega’s erachter dat zij het nieuwe eigenaarschap van leerlingen – een typisch onderdeel van unitonderwijs – te hoog ingeschat hadden. “Eigenlijk was de afspraak: geen vaste plekken”, legt Marianne uit. “Toch vinden kinderen, zeker de jongere kinderen, het moeilijk om voor zichzelf een goede werkplek te kiezen. Sommigen kiezen te graag voor gezelligheid. Dus hebben we afgesproken dat we meer veiligheid bieden door weer vaste werkplekken aan te wijzen tijdens instructie en het werken.” Een ander euvel is pestgedrag of ander moeilijk gedrag dat in deze nieuwe grotere totaalsetting niet of minder snel gezien wordt. Daar is iedereen dus alerter op. “Begrijp het niet verkeerd, we zijn ook heel enthousiast!”, lacht Marianne. “Het samenwerken is een heel groot voordeel; kinderen zijn hier zo flexibel in. Logisch ook, want ze hebben allemaal enthousiaste leerkrachten om zich heen. Het maakt niet uit wie er loopt. Heeft een kind een vraag? Dan stellen ze die – dat hoort echt bij deze vorm van leren en is ontzettend leuk om te ervaren.”
De juiste didactische draai vinden
De kinderen zijn maximaal drie kwartier per les aan het werk. Bij het wisselen speelt er muziek en gaan leerlingen met hun laatje gezellig op weg naar een andere instructie. Marianne: “Vorig jaar herfst begonnen we al met ons derde rooster. We liepen vast op de groepsgrootte en het indelen naar instructieniveau. Cito-uitslagen verschillen soms te veel om passende groepen te krijgen. Daarnaast hebben we standaard een lerarentekort. Dit lossen we op door groepen tijdens zelfstandig werken halverwege te wisselen. Kijken we naar de leeftijd 7-10 jaar, dan is zelfstandig werken best moeilijk. Toch hebben we de organisatie al aardig voor elkaar; dat vonden Hanneke en Saskia ook! Voor ons is het fijn dat zij meekijken. Vooral om te zien en zeggen wat wel lukt – dat vergeet je zelf gewoon snel.” De combinatie van nieuw aanbod, verhuizing, pech met corona en wisselende werkhoudingen heeft gezorgd voor mindere resultaten. Nu is het tijd voor IKC De Lei om te gaan inzoomen op de didactiek. Samen met Edupos, directie en IB kijken de collega’s wat ze willen houden en wat niet en gaan ze bijschaven wat anders kan. Dit voelt als een opwaartse spiraal.
Meer leermogelijkheden en maatwerk
Wat is nu de opbrengst van unitonderwijs? Marianne ziet dat kinderen meer kansen krijgen om te leren zoals het bij hun past. Meedoen met een andere groep gaat gemakkelijker en er is ruimte om elkaar te helpen. Ook daardoor kunnen kinderen samen lekker hun gang gaan. “Het mooie is dat ze zelf laten zien wat ze kunnen en willen. Dat is echt super!”, vertelt Marianne. “Je wordt als leerkracht meer begeleider. Ja, dit is veel meer ons soort onderwijs. Met name wereldoriëntatie doen we meer onderzoekend; met minder instructie en veel tijd voor mooie kindgesprekken. Het is eigenlijk simpel: uitleg krijgen, pakken wat je nodig hebt en lekker aan het werk. Als we straks weer een stuk verder zijn, lukt het maatwerk nog beter. Natuurlijk is nog steeds ieder kind anders, dus we blijven goed oog houden voor de verschillende leerbehoeftes!”
De stamgroep blijft dezelfde
Een ander voorbeeld is de vormgeving van unitonderwijs voor kleuters, die veel veiligheid en geborgenheid nodig hebben. Die specifieke omhulling is moeilijk te garanderen in zo’n grotere groep. Kleuters zien nu eenmaal graag vaste gezichten om hun verhaal en hun verdriet aan te vertellen. Ook hierin lukt het IKC De Lei om per doelgroep of thema het passende maatwerk te realiseren. Tot slot vertelt Marianne over de nieuwe opzet rekenen. Samen met Hanneke onderzoekt ze een grotere mix in aanbod. Daarbij kijken ze ook naar extra instructies en de aandacht voor bewegen en motoriek, ook belangrijk voor het welzijn van leerlingen. “Door de inzet van twee niveaugroepen kunnen we leerlingen verrijkende stof aanbieden, bijvoorbeeld iets over kalenders of romeinse cijfers. Wij zoeken het dus niet in versnelling, maar in verdieping en ander aanbod; een stukje wiskunde of complexere opgaven. Ik vind het tof dat kinderen andere leerstof en instructie krijgen, terwijl hun stamgroep niet hoeft te veranderen. Deze sociale meerwaarde is ook een opbrengst van unitonderwijs.”
Wil je meer weten over IKC De Lei? Lees HIER meer en neem een kijkje in het prachtige gebouw. Misschien ben je als school vastgelopen met unitonderwijs en wil je de draad weer oppakken? Lees dan onze volgende blog over ‘De organisatie’. Dan vertellen we over planning en stamgroepen. Weet dat er veel oplossingen en creatieve manieren zijn om unitonderwijs nieuw leven in te blazen. Neem gerust contact met ons op!